Περιγραφή
“…ουδέποτε νοεί άνευ φαντάσματος η ψυχή”, έλεγε ο Αριστοτέλης. Τα φαντάσματα του Σταγειρίτη, προπαντός όπως τα στοχάστηκαν ξανά ο Αβερρόης κι οι άλλοι Άραβες κι Εβραίοι φιλόσοφοι του Μεσαίωνα, δεν είναι αυθαίρετες μυθικές κατασκευές ούτε απλώς οι εικόνες από την αισθητηριακή επαφή με την υλική πραγματικότητα. […] Ένα φάντασμα πλανιέται χιλιάδες χρόνια στη φαντασία των Εβραίων, από την αβρααμική Χαρράν της Μεσοποταμίας έως το γκέτο της Πράγας, από την Καταστροφή του Ναού στη νέα Καταστροφή, τη Σοά των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης. Το όνομα που του δόθηκε: “Γκόλεμ”. Προέρχεται από μια λέξη που συναντιέται άπαξ στη Βίβλο, στον Ψαλμό 139 και σημαίνει το “ακατέργαστο”, το ανθρώπινο πρόπλασμα. Αναφέρεται στο πανάρχαιο και πάντα ζωντανό προμηθεϊκό όνειρο του ανθρώπου να φτιάξει ένα τεχνητό άνθρωπο, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του. […] Η κατασκευή ενός τεχνητού ανθρώπου, του Γκόλεμ, στην εβραϊκή παράδοση δεν θεωρείται μαγεία άλλα μίμηση της πράξης δημιουργίας του Αδάμ από τον Θεό, imitation Dei, ή, στη βιβλική γλώσσα, ένα Κιντούς Α-Σέμ, αγιασμός του Ονόματος. Το αρχικό δοκίμιο του βιβλίου προσεγγίζει τον εβραϊκό θρύλο, στις πολλαπλές του μεταμορφώσεις, σαν φιλοσοφική αλληγορία της αντιφατικής ανάδυσης του υποκειμένου της καθολικής ανθρώπινης χειραφέτησης. Στη συνέχεια, η προβληματική αυτή έρχεται σε διάλογο με την κρίση του ανθρώπινου υποκειμένου στους Μοντέρνους Καιρούς και με τα φαντάσματα πού τη συνοδεύουν στο έργο των κορυφαίων, πρώτα πρώτα του Χαίλντερλιν και του Κάφκα, του Χέγκελ και του Μαρξ, του Φρόυντ και του Λακάν αλλά και νεότερων πρωτοπόρων της τέχνης, όπως του Ανδρέα Εμπειρίκου και του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη, των εικαστικών Stephen Antonakos και Γιώργου Χατζημιχάλη, του κινηματογραφικού δημιουργού Κώστα Σφήκα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)
Οι συναντήσεις με οικεία πρόσωπα είναι πάντα ένα ιδιαίτερο γεγονός και οι συζητήσεις, οι καταστάσεις που προκύπτουν, παράγουν νέες ιστορίες. Πόσω μάλλον οι οικείες συναντήσεις με ιστορικά ή μυθικά πρόσωπα, με συγγραφείς ή με τους ήρωές τους. Στο βιβλίο του Σάββα Μιχαήλ εμπλέκονται πραγματικοί και μυθικοί χαρακτήρες της ιστορίας, της θεολογίας, της μυθολογίας, της ψυχανάλυσης, της φιλοσοφίας, της λογοτεχνίας και της ποίησης από την αρχαία ώς τη σύγχρονη εποχή. “Ο Ραβά είπε: “Εάν οι Δίκαιοι το επιθυμήσουν μπορούν να δημιουργήσουν έναν κόσμο””. Ποιοι είναι όμως οι Δίκαιοι; Και πώς είναι ο κόσμος που θα φτιάξουν; Να δύο σημαντικά ερωτήματα που ξεκινά να διαλευκάνει ο συγγραφέας και τα οποία τον φέρνουν αντιμέτωπο με τα μεγάλα ζητήματα της πολιτικής και της φιλοσοφίας. (ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΤΣΕΒΡΕΝΗ, Καθημερινή, 1/4/2012)
