Περιγραφή
Ήταν απόλυτα φυσικό μετά την επικράτηση της Οκτωβριανής Επανάστασης το δίκαιο, όπως και κάθε άλλη μορφή του εποικοδομήματος, να αποτελέσει ένα πολύ σημαντικό αντικείμενο εξέτασης και διατύπωσης στη νέα κοινωνία, στις νέες παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις που διαμορφώνονταν. Ο Εβγκένι Πασουκάνις ήταν ένας -ίσως ο σημαντικότερος- από τους πρωτεργάτες αυτής της προσπάθειας. Δεν ήταν οι πρώτοι, αλλά σίγουρα η προσπάθειά τους δεν ήταν μόνο θεωρητική αλλά αφορούσε την πρακτική προσαρμογή/ εφαρμογή όλων των προηγούμενων επεξεργασιών στο νέο εργατικό κράτος. Βέβαια είχαν από πίσω τους τις επισημάνσεις των κλασσικών του μαρξισμού (και εν μέρει την εμπειρία της Κομμούνας του Παρισιού) που θα παρουσιάσουμε συνοπτικά παρακάτω, για μια όσο το δυνατό καλύτερη γνώση και κατανόηση του θέματος.
Ο Μαρξ μιλάει για την ανάγκη ύπαρξης ενός δικαίου στην νέα κοινωνία γιατί, «Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια κομμουνιστική κοινωνία, όχι όπως έχει εξελιχθεί πάνω στη δική της βάση, μα αντίθετα όπως ακριβώς προβάλλει από την κεφαλαιοκρατική κοινωνία, με μια κομμουνιστική κοινωνία, λοιπόν, που από κάθε άποψη, οικονομικά, ηθικά, πνευματικά, είναι γεμάτη με τα σημάδια της παλιάς κοινωνίας, που από τους κόλπους της βγήκε.» και παρακάτω «Παρ’ όλη την πρόοδο αυτή, αυτό το ίσο δίκαιο υπόκειται πάντα σ’ ένα αστικό περιορισμό. Το δίκιο των παραγωγών είναι ανάλογο με την απόδοση της δουλειάς τους. Η ισότητα βρίσκεται στο γεγονός ότι μετρούν με το ίδιο μέτρο, με την εργασία.»… Αυτό όμως το δίκιο, «Στο περιεχόμενό του είναι δίκαιο της ανισότητας όπως και κάθε δίκαιο»… «… στη συγκεκριμένη περίπτωση, εφόσον τα θεωρεί μόνο σαν εργάτες και δε βλέπει σ’ αυτούς τίποτα άλλο… ο ένας εργάτης είναι παντρεμένος, ο άλλος όχι, ο ένας έχει περισσότερα παιδιά από τον άλλο κλπ. κ.λπ. Με ίση απόδοση εργασίας και επομένως με ίση συμμετοχή στο κοινωνικό καταναλωτικό απόθεμα (Knsumtionsfonds), ο ένας παίρνει στην πραγματικότητα περισσότερο από τον άλλο, ο άλλος είναι πλουσιότερος από τον άλλο κλπ. Για να αποφευχθούν όλες αυτές οι αδυναμίες, θα έπρεπε το δίκιο να είναι μάλλον άνισο παρά ίσο». Από αυτούς τους λόγους πηγάζει η ανάγκη για μια νέα κρατική εξουσία και για ένα νέο δίκαιο που να ανταποκρίνεται στις νέες παραγωγικές σχέσεις, στις νέες σχέσεις διανομής του παραγόμενου πλούτου.
Κρατική εξουσία και δίκαιο ποιοτικά διαφορετικά σε σχέση με τα προηγούμενα εκμεταλλευτικά και καταπιεστικά συστήματα, αλλά που θα υπολείπονται σημαντικά από μια σοσιαλιστική κοινωνία […]. (Από την εισαγωγή της έκδοσης)