Περιγραφή
Στις αρχές του περασμένου αιώνα γεννιέται ένα κορίτσι. Η μάνα του Εβραία, ο πατέρας του χριστιανός. Πόσο θα ζήσει; Πόσο θα μπορούσε να ζήσει, αν κάποιος είχε προλάβει να κάνει κάτι που δεν έκανε; Κι αν όντως δεν πέθαινε τότε το κορίτσι, πόσα χρόνια θα ζούσε ακόμα; Και τι του επεφύλασσε το μέλλον; Με φόντο ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο ιστορικό πλαίσιο, σε αυτό το πέμπτο βιβλίο της η Τζέννυ Έρπενμπεκ αφηγείται τις πολλές εν δυνάμει ζωές, αλλά και τους διαφορετικούς θανάτους μιας αλησμόνητης ηρωίδας. Οι πολλές ζωές γίνονται μία, σε ένα ταξίδι γεμάτο όνειρα, διωγμούς, έρωτες, πείνα, ανακρίσεις, εκτελέσεις, τιμές, σιωπές και τελετουργικές επαναλήψεις ένα ταξίδι που ξεκινά από τη Γαλικία της αυστροουγγρικής μοναρχίας λίγο μετά το 1900, συνεχίζεται στη Βιέννη μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, κι ύστερα στη Μόσχα την εποχή του σταλινισμού, κι από εκεί στο Βερολίνο της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, για να ολοκληρωθεί στο Βερολίνο της σύγχρονης επανενωμένης Γερμανίας. Στη Συντέλεια του κόσμου η πολυβραβευμένη συγγραφέας σκαλίζει ιστορικά ντοκουμέντα και θαμμένα μυστικά, μιλάει για το σκοτάδι του θανάτου έτσι ώστε να κρατήσει άσβεστο στη μνήμη το φως της ζωής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Η συντέλεια του κόσμου είναι ένα μυθιστόρημα που δομείται πάνω σε μία σειρά από εντάσεις, αλλά το κυριότερο είναι η διαχείρισή τους, η οποία επιτυγχάνεται μέσα από μια γενικότερη αίσθηση οικονομίας της αφήγησης. Για παράδειγμα, αυτή η αίσθηση οικονομίας αναδεικνύεται μέσα από φράσεις που μπορεί να γίνουν πολύ απλές, αυτοσυνείδητες φράσεις με άλλα λόγια, που αφήνουν χώρο να διευθετηθεί αυτό το οποίο είναι σημαντικό και το οποίο γνωρίζουν ότι έχουν παγιδεύσει: “Πέφτει, κι ενώ πέφτει ντρέπεται που πέφτει”. Η ίδια αίσθηση οικονομίας, διέπει φράσεις που ανανεώνουν την αφήγηση (και το ενδιαφέρον): “Όλα όμως θα μπορούσαν να έχουν έρθει και αλλιώς”, αλλά και φράσεις, που στο εσωτερικό του πλέγματος των εντάσεων που αναφέρθηκαν, αναδεικνύουν το ζήτημα της αλήθειας και του ψεύδους, το ζήτημα δηλαδή της αποτίμησης σκέψεων, καταστάσεων, γεγονότων ως βασικής προϋπόθεσης επιβίωσης και προσανατολισμού στη ζωή: “Θα έφτανε με μια αλήθεια πιο πέρα απ’ ό,τι με ένα ψέμα;” Φράσεις, τελικά, της Έρπενμπεκ, ψηφίδες μιας αφήγησης που ενώ σκηνοθετεί πέντε φορές τον θάνατο του ίδιου ανθρώπου, δεν επιβάλλει μια αίσθηση ματαιότητας, αλλά περισσότερο την επιτακτικότητα της εστίασης σε αυτό που είναι η ίδια η ανθρώπινη ζωή μέσα από την ανάγκη της επίγνωσης αυτού που είναι διαχειρίσιμο από τη μία, αυτού που είναι αναπόφευκτο από την άλλη. (Θωμάς Συμεωνίδης, bookpress.gr, 11/7/2017)
