Περιγραφή
Η Κομμούνα έδωσε στη δημοκρατία τη βάση πραγματικά δημοκρατικών θεσμών. Όμως ο τελικός σκοπός της δεν ήταν ούτε η “φτηνή κυβέρνηση” (gouvernement a bon marche – στοιχειώδης διακυβέρνηση) ούτε η “αληθινή δημοκρατία”. Και τα δυο υπήρξαν απλά συνακόλουθά της. Η ποικιλία των ερμηνειών που δόθηκαν στην Κομμούνα και η ποικιλία των συμφερόντων που εκφράζονταν με αυτήν αποδεικνύουν ότι ήταν μια πέρα για πέρα ευέλικτη πολιτική μορφή, ενώ όλες οι προηγούμενες μορφές διακυβέρνησης ήταν θεμελιωδώς καταπιεστικές. Το πραγματικό μυστικό της ήταν ότι ήταν μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, το αποτέλεσμα της πάλης της παραγωγικής τάξης ενάντια στην τάξη των σφετεριστών, η ανοιχτή τελικά πολιτική μορφή με την οποία μπορούσε να συντελεστεί η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας. Χωρίς τον τελευταίο αυτό όρο το καθεστώς της Κομμούνας θα ήταν κάτι το ακατόρθωτο, μια απάτη. Η πολιτική κυριαρχία του παραγωγού δεν μπορεί να υπάρχει παράλληλα με τη διαιώνιση της κοινωνικής του υποδούλωσης. Γι’ αυτό η Κομμούνα θα έπρεπε να χρησιμεύσει σαν μοχλός, για να ανατραπούν οι οικονομικές βάσεις, που πάνω τους στηρίζεται η ύπαρξη των τάξεων και επομένως και η ταξική κυριαρχία. Όταν θα έχει πια χειραφετηθεί η εργασία, κάθε άνθρωπος γίνεται εργάτης και η παραγωγική δουλειά παύει να αποτελεί ταξική ιδιότητα.
[…]
Το Παρίσι των εργατών με την Κομμούνα του θα γιορτάζεται πάντα σαν δοξασμένος προάγγελος μιας νέας κοινωνίας. Τους μάρτυρές της τους έχει κλείσει μέσα στη μεγάλη της καρδιά η εργατική τάξη. Τους εξολοθρευτές της τους κάρφωσε κιόλας η ιστορία στον πάσσαλο της ατίμωσης, απ’ όπου δεν μπορούν να τους λυτρώσουν ούτε όλες οι προσευχές των παπάδων τους. (ΚΑΡΛ ΜΑΡΞ, Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία – Από την έκδοση)
