Περιγραφή
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νικόλας Κάλας και ο Νίκος Εγγονόπουλος, οί τρεις Έλληνες υπερρεαλιστές της περιόδου 1930-1945, σε διάλογο με το μαρξισμό και την ψυχανάλυση στοχάστηκαν για τα καίρια ζητήματα του καιρού τους: Προσέγγισαν το γλωσσικό ζήτημα ασκώντας κριτική στον γλωσσικό θετικισμό είτε αυτός προερχόταν από τους κόλπους της δημοτικής είτε από αυτούς της καθαρεύουσας. Συνέβαλαν στην αναδιάταξη των συστημάτων σκέψης της εποχής με την εισαγωγή της πρακτικής της αυτόματης γραφής, την αμφισβήτηση του διαχωρισμού της ζωής από τη λογοτεχνία και την ανάδειξη του ασυνείδητου ως συστήματος. Υιοθετώντας ένα πνεύμα διεθνιστικό, συζήτησαν εκ νέου τη θέση της Ελλάδας εντός της Ευρώπης, παίρνοντας αποστάσεις από το σχήμα της εθνικής συνέχειας και αναδεικνύοντας τη σημασία της ευρωπαϊκής διαμεσολάβησης. Τέλος, διατύπωσαν ένα πρωτότυπο σχήμα για τη λογοτεχνική παράδοση και τη λογοτεχνική εξέλιξη που έρχεται σε αντίθεση με τις βασικές θέσεις του Σεφέρη, του Τσάτσου, του Δημαρά και του Καραντώνη και πρότειναν ένα διαφορετικό μοντέλο για τη νεοελληνική λογοτεχνία και τέχνη από αυτό της “γενιάς του τριάντα”. Η εκ παραλλήλου μελέτη των βασικών θέσεων των τριών υπερρεαλιστών αναδεικνύει τη συμβολή τους, ή όποια αποσιωπήθηκε από την κριτική σκέψη στις δεκαετίες του 1930 και 1940 καί εξακολουθεί να προκαλεί αντιστάσεις ακόμη καί σήμερα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ο Μιχάλης Χρυσανθόπουλος εξετάζει αναλυτικά σε εννέα εκτενή κεφάλαια την ελληνική υπερρεαλιστική παραγωγή του Μεσοπολέμου, τη συμβολή της ψυχαναλυτικής θεωρίας και του μαρξισμού στην άρθρωση ενός νέου κριτικού παραδείγματος που αναθεωρεί ριζικά τη σχέση με την παράδοση, σε απόσταση από το σχήμα της εθνικής συνέχειας, και κατασκευάζει νέα πρότυπα για τη λογοτεχνική εξέλιξη. Η ποιητική της επιθυμίας και του ονείρου ή η θεματοποίηση του ασυνείδητου, η κριτική συμβολή του Κάλας στην κατασκευή της λογοτεχνικής παράδοσης με αντιπαλαμικούς τόνους και (πρόδρομη) αναγνώριση της καβαφικής ευαισθησίας (1932), η διάδραση ζωγραφικής και ποίησης στην παραγωγή του Εγγονόπουλου αναδιατάσσουν τις σχέσεις παρόντος – παρελθόντος και προτείνουν άλλα εργαλεία στη στοχαστική και έντεχνη γραφή. Ενα, δυνάμει τουλάχιστον, σύστημα λόγου που χρειάζεται προσεκτική επαναπροσέγγιση ως προς τους όρους της αισθητικής και της ιδεολογίας που το διέπουν. (ΛΙΖΥ ΤΣΙΡΙΜΩΚΟΥ, Τα Νέα, Βιβλιοδρόμιο 23-25/3/2012)