Περιγραφή
Η Αναταραχή φύλου είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα της σύγχρονης φεμινιστικής θεωρίας και των σπουδών φύλου, θεωρείται δε καταστατικό κείμενο της queer θεωρίας. Η επίδρασή του δεν περιορίστηκε σε ακαδημαϊκούς κύκλους, αλλά προκάλεσε έντονες συζητήσεις στο χώρο τόσο του φεμινιστικού όσο και του γκέι και λεσβιακού κινήματος. Μέσα από την κριτική επανανάγνωση του έργου των Μπωβουάρ, Φουκώ, Βιτίγκ, Ιριγκαρέ, Λεβί-Στρως, Λακάν, Φρόυντ, Ρούμπιν, Κρίστεβα, η Τζούντιθ Μπάτλερ επιχειρεί μια κριτική γενεαλογία της κατασκευής των κατηγοριών του φύλου, της σεξουαλικότητας, της επιθυμίας και του σώματος ως κατηγοριών ταυτότητας, τις οποίες θεωρεί προϊόντα της “υποχρεωτικής” ετεροσεξουαλικότητας και του φαλλογοκεντρισμού. Προεκτείνοντας τις θέσεις ότι η υποκειμενικότητα παράγεται λογοθετικά και ότι το βιολογικό φύλο είναι μια πολιτική κατηγορία που θεμελιώνει την ετεροσεξουαλικότητα, προβάλλει το ρηξικέλευθο επιχείρημα ότι η υποτιθέμενη συνοχή μεταξύ βιολογικού φύλου, κοινωνικού φύλου και σεξουαλικότητας δεν οφείλεται παρά στην επαναλαμβανόμενη στιλιστική επιτέλεση συγκεκριμένων πράξεων μέσα στο χρόνο, πράξεων που αποκτούν το νόημά τους σε ένα πλαίσιο ετεροκανονικότητας. Αυτή η επιτελεστικότητα του φύλου, που δίνει την εντύπωση ενός έμφυλου πυρήνα, μιας κρυμμένης ψυχικής ουσίας, με αποτέλεσμα το φύλο να εκλαμβάνεται ως αληθινό, δεν είναι ωστόσο παρά μια μίμηση χωρίς πρωτότυπο, μια διαρκής παρωδία της ίδιας της έννοιας του πρωτοτύπου. Στο πλαίσιο αυτό, η αποτυχημένη μίμηση, η ατελέσφορη εκτέλεση της εντολής “να είσαι ένα δεδομένο φύλο” μπορεί να αναταράξει τις κατηγορίες του φύλου, να δημιουργήσει ρήγματα που θα επιτρέπουν την ανασήμανσή του. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)
Η επιστημονική και πολιτική σημασία του βιβλίου έχει συζητηθεί εκτενώς. Διεθνώς, χιλιάδες επιστημονικών άρθρων και βιβλίων “εμπνεύστηκαν”, τιθέμενα υπέρ ή κατά, από τις θέσεις που υποστηρίζει εδώ η Μπάτλερ, και τις διερευνούν περαιτέρω. Κάποια από αυτά καταπιάνονται με τα υποτιθέμενα λάθη, ή έστω τις αστοχίες, στην έμφαση του επιχειρήματος, στην ανάλυση κ.ά. Ειδικά η αμερικανική αριστερά της διανόησης έθεσε ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον μία ανάλυση που βασίζεται στη διάλυση ουσιοκρατικών τοποθετήσεων μπορεί να συμμαχήσει με αγώνες για την κοινωνική δικαιοσύνη. Ίσως η εποχή της “κρίσης” στην οποία έρχεται η ελληνική μετάφραση του βιβλίου να αρκεί για την απάντηση του ζητήματος αυτού. Είναι σαφές πως το βιβλίο αυτό συμβάλλει ποικιλοτρόπως στους σύνθετους αγώνες για την κοινωνική δικαιοσύνη, κι ας χτυπάει νεύρα. (Αλεξάνδρα Χαλκιά, Η Αυγή – Αναγνώσεις, 5/9/2010)
